พระยางั่วนำถุม กษัตริย์องค์ที่ ๕ แห่งอาณาจักรสุโขทัย ราชวงศ์พระร่วง

 พระยางั่วนำถุม  เป็นพระมหากษัตริย์รัชกาลที่ 5 แห่งอาณาจักรสุโขทัยในราชวงศ์พระร่วง พระองค์ขึ้นครองราชย์ใน พ.ศ. 1866 ถัดจากพระยาเลอไทย และทรงอยู่ในราชสมบัติไปจนสวรรคตใน พ.ศ. 1890 จากนั้น พระมหาธรรมราชาที่ 1 ทรงสืบราชสมบัติต่อ

พระนาม

พระนาม "งั่วนำถุม" (เขียนแบบเก่าว่า "งววนำถํ") ปรากฏในจารึกปู่ขุนจิตขุนจอด (พ.ศ. 1935)

คำว่า "งั่ว" ในพระนาม แปลว่า "ห้า" และเป็นคำเรียกลูกคนที่ห้า จึงบ่งบอกว่า พระองค์เป็นพระโอรสพระองค์ที่ห้า

ส่วน "นำถุม" นั้นมาจากภาษาถิ่นย่อยในภาษล้านนาหรือมาจากภาษาไทใหญ่ ตรงกับคำว่า "น้ำท่วม" ในภาษาไทย

ประเสริฐ ณ นคร เห็นว่า พระนาม "นำถุม" แสดงว่า พระยางั่วนำถุมทรงเป็นเชื้อสายของพ่อขุนศรีนาวนำถุม อดีตพระมหากษัตริย์สุโขทัย เพราะมีประเพณีการตั้งชื่อบุตรหลานตามนามบรรพบุรุษ และข้อนี้ยังทำให้สันนิษฐานได้ว่า นางเสือง พระอัยยิกา (ย่า) ของพระยางั่วนำถุม เป็นพระธิดาของพ่อขุนศรีนาวนำถุม ส่วนเพ็ญสุภา สุขคตะ ระบุว่า พระนาม "นำถุม" ทำให้เห็นได้ว่า พระยางั่วนำถุมทรงเป็น "หลานปู่" ของพ่อขุนศรีนาวนำถุม

วีณา โรจนราธา เห็นว่า พระยางั่วนำถุมอาจทรงได้พระนาม "นำถุม" มาจากการประสูติในช่วงน้ำท่วม ดังมีตัวอย่างจากท้าวน้ำท่วม พระนัดดาของพญามังราย ที่ได้รับพระนามเช่นนั้นเพราะประสูติในช่วงน้ำท่วมเมือง หรือมิฉะนั้น พระยางั่วนำถุมก็อาจทรงได้พระนาม "นำถุม" มาจากการจมน้ำสวรรคต เพราะเอกสาร ชินกาลมาลีปกรณ์ เรียกพระมหากษัตริย์สุโขทัยพระองค์หนึ่งว่า "อุทกโชตถตะ" แปลว่า "พระร่วงจมน้ำ" และ ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ ระบุว่า มีพระมหากษัตริย์สุโขทัยเสด็จไปสรงแม่น้ำยมที่แก่งหลวง (ปัจจุบันอยู่ในอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย) แล้วถูกสายน้ำพัดพาไปไม่มีผู้ใดพบเห็นอีก วีณาเห็นว่า เอกสารทั้งสองนี้อาจหมายถึงพระยางั่วนำถุมก็ได้ แต่วีณายังไม่ให้ข้อยุติในเรื่องนี้ เพราะยังมีข้อขัดกันเกี่ยวกับลำดับเหตุการณ์และการสืบเชื้อสาย

พระชนมชีพ

ชินกาลมาลีปกรณ์ กล่าวว่า พระยางั่วนำถุมเป็นพระโอรสพระองค์หนึ่งของพ่อขุนบานเมือง พระมหากษัตริย์สุโขทัย

จารึกปู่ขุนจิตขุนจอด ซึ่งพรรณนาลำดับพระมหากษัตริย์ราชวงศ์พระร่วงนั้น ระบุพระยางั่วนำถุมไว้หลังจากพระยาเลอไทย และก่อนพระมหาธรรมราชาที่ 1 นักประวัติศาสตร์จึงสันนิษฐานว่า พระยางั่วนำถุมทรงสืบราชสมบัติถัดจากพระยาเลอไทย และเมื่อสื้นพระยางั่วนำถุมแล้ว พระมหาธรรมราชาที่ 1 พระโอรสของพระมหาธรรมราชาที่ 1 ทรงสืบราชสมบัติต่อ

เพ็ญสุภา สุขคตะ มองว่า การที่พระยางั่วนำถุมขึ้นครองราชย์ระหว่างพระยาเลอไทยกับพระมหาธรรมราชาที่ 1 เป็นการที่เชื้อสายฝ่ายพ่อขุนศรีนาวนำถุมแทรกตัวขึ้นในระหว่างเชื้อสายของพ่อขุนศรีอินทราทิตย์ และน่าจะเป็นการช่วงชิงราชสมบัติมาจากฝ่ายศรีอินทราทิตย์ โดยฝ่ายศรีนาวนำถุมน่าจะรอคอยโอกาสอยู่นานพอสมควรกว่าจะชิงราชสมบัติมาได้ นอกจากนี้ นักประวัติศาสตร์สายอนุรักษนิยมยังมักลบพระนามพระยางั่วนำถุมออกจากลำดับพระมหากษัตริย์สุโขทัย เพราะมองว่า พระยางั่วนำถุมทรงเป็นทรราชจากการได้ราชสมบัติมาในลักษณะดังกล่าว

ตามการคำนวณของประเสริฐ ณ นคร ปีที่พระยางั่วนำถุมทรงขึ้นครองราชย์ได้แก่ พ.ศ. 1866 เมื่อพระยางั่วนำถุมทรงขึ้นครองราชย์แล้ว พระยางั่วนำถุมทรงแต่งตั้งพระมหาธรรมราชาที่ 1 พระโอรสของพระยาเลอไทย พระมหากษัตริย์พระองค์ก่อน เป็นพระมหาอุปราชครองเมืองศรีสัชนาลัย จารึกวัดป่ามะม่วง (พ.ศ. 1904) ระบุว่า พระมหาธรรมราชาที่ 1 ทรงครองเมืองศรีสัชนาลัยมาได้ 22 ปี จึงเสด็จออกผนวชใน พ.ศ. 1905 ปีที่พระมหาธรรมราชาที่ 1 ทรงได้รับแต่งตั้งเป็นพระมหาอุปราชจึงได้แก่ พ.ศ. 1883

จารึกวัดป่ามะม่วงกล่าวอีกว่า ใน พ.ศ. 1890 พระมหาธรรมราชาที่ 1 ทรงนำกำลังจากเมืองศรีสัชนาลัยมายังเมืองสุโขทัย ระดมฟันประตูเข้าไปประหารศัตรูทั้งมวล จึงได้เสวยราชสมบัติในเมืองสุโขทัย ประเสริฐ ณ นคร เห็นว่า ข้อความนี้อาจมีความหมายว่า พระยางั่วนำถุมสวรรคตใน พ.ศ. 1890 และพระโอรสของพระยางั่วนำถุมจะขึ้นสืบราชสมบัติต่อ พระมหาธรรมราชาที่ 1 ซึ่งเป็นพระมหาอุปราช จึงทรงนำกำลังมายึดราชสมบัติและขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์ต่อไป