ที่สุดแห่งเจ้าจอม รัชกาลที่ ๕

ที่สุดแห่งเจ้าจอม ร.5

ร.5 มีเจ้าจอมมารดา 27 คน

เจ้าจอม 116 คน

รวม 143 คน

1.เจ้าจอมคนแรกสุด

(นับจากเวลาประสูติพระเจ้าลูกเธอ)

คือ เจ้าจอมมารดาหม่อมราชวงศ์ แข พึ่งบุญ

เดิมเป็นพระพี่เลี้ยง ร.5

ขณะเป็นเจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ พระชันษา 14 ปี

เจ้าจอมหม่อมราชวงศ์แข

ประสูติพระราชธิดาพระองค์แรกของ ร.5

คือพระองค์เจ้าผ่องประไพ

2.เจ้าจอมที่เป็นรักแรกสุด

คือ เจ้าจอมมารดาแพ บุนนาค

ร.4 โปรดสู่ขอมาเป็นสะใภ้หลวง

ตามราชประเพณี

ร.5 โปรดแต่งตั้งเป็น

เจ้าคุณจอมมารดา

เหนือกว่าพระสนมทั้งปวง

เจ้าคุณจอมมารดาแพ

ประสูติพระราชธิดาล้วน 3 พระองค์

3.เจ้าจอมที่ประสูติพระราชบุตร

มากที่สุด มี 2 คน

คือเจ้าจอมมารดาแสง กัลยาณมิตร

ประสูติพระราชโอรส 2

พระราชธิดา 2 รวม 4 พระองค์

และเจ้าจอมมารดาพร้อม

ประสูติพระราชโอรส 1

พระราชธิดา 3 รวม 4 พระองค์

4. เจ้าจอมจากสกุลบุนนาค

มีมากที่สุดรวม 21 คน

(ไม่รวมพระนางเจ้าสุขุมาลมารศรี พระราชเทวี

ซึ่งมีเชื้อสายบุนนาคเช่นกัน)

ล้วนเป็นหลานเหลนลื่อ

ของสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง)

กับสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิไชยญาติ (ทัต)

ประกอบด้วย

1. เจ้าคุณจอมมารดาแพ

2. เจ้าจอมมารดาโหมด

3. เจ้าจอมมารดาอ่อน

4. เจ้าจอมเอี่ยม

5. เจ้าจอมเอิบ

6. เจ้าจอมอาบ

7. เจ้าจอมเอื้อน

8. เจ้าจอมแส

9. เจ้าจอมแก้ว

10. เจ้าจอมแถม

11. เจ้าจอมโหมด

12. เจ้าจอมพิศว์

13. เจ้าจอมอ้น

14. เจ้าจอมเหลียน

15. เจ้าจอมเลียม

16. เจ้าจอมอบ

17. เจ้าจอมเชย

18. เจ้าจอมปุก

19. เจ้าจอมจีน

20. เจ้าจอมเยื้อน

21. เจ้าจอมวอน

5. เจ้าจอมที่มีอายุยืนมากที่สุด

คือเจ้าจอมมารดาอ่อน บุนนาค

เกิดปลาย ร.4 วันที่ 19 กุมภาพันธ์ 2411

ถึงแก่อนิจกรรมใน ร.9 วันที่ 29 มกราคม 2512 (100 ปี)

เจ้าจอมมารดาอ่อน เป็นพี่คนโต

ของกลุ่มเจ้าจอม “ก๊กออ”

ประสูติพระราชธิดา 2 พระองค์

คือพระองค์เจ้าอรประพันธ์รำไพ

กับพระองค์เจ้าอดิสัยสุริยาภา

และตกพระโลหิตไม่เป็นพระองค์อีก 2 ครั้ง

เจ้าจอมมารดาอ่อนอายุยืนมาก

จนพระราชธิดา

ได้สิ้นพระชนม์ไปก่อน

ทั้ง 2 พระองค์

6. เจ้าจอมที่ถวายตัวเป็นคนท้ายสุด

คือเจ้าจอมแส บุนนาค

น้องสาวต่างแม่ของกลุ่มเจ้าจอม “ก๊กออ”

ถวายตัวในปี 2451 ขณะอายุ 16 ปี

ถวายตัวได้เพียง 2 ปี

ร.5 ก็สวรรคตในปี 2453

เจ้าจอมแส มีอายุยืนยาวถึงสมัย ร.9

ถึงแก่อนิจกรรม 7 ตุลาคม 2521 (86 ปี)

บางแห่งว่า

เจ้าจอมแถม บุนนาค

ถวายตัวเป็นคนสุดท้าย

ซึ่งอย่างไรก็ตาม

ทั้งสองท่านก็ถวายตัวในปีเดียวกัน

7. เจ้าจอมที่มีชีวิตอยู่เป็นคนสุดท้าย

คือเจ้าจอม ม.ร.ว.สดับ ลดาวัลย์

ถวายตัวปี 2449 ขณะอายุ 15 ปี

ถึงแก่อนิจกรรมสมัย ร.9

วันที่ 3 มิถุนายน 2526 (93 ปี)

8. เจ้าจอมที่เกือบได้เป็นเจ้าจอมมารดา

เนื่องจากตั้งครรภ์แต่แท้งเสียก่อน

คือเจ้าจอมเอี่ยม กลุ่มเจ้าจอมก๊กออ

แท้ง 2 ครั้ง

เจ้าจอมเจิม ธิดาพระยาวิเศษสัจธาดา

แท้ง 1 ครั้ง

นอกจากนี้ยังมีเรื่องราวต่าง ๆ เกี่ยวกับเจ้าจอม ร.5

ที่น่าสนใจ เช่น

เจ้าจอมที่ลาบวชชีตลอดชีวิต

เจ้าจอมที่โกหกว่าตั้งครรภ์

เจ้าจอมนับถือมุสลิม

เจ้าจอมนับถือศาสนาพราหมณ์

เจ้าจอมเชื้อสายจีน

เจ้าจอมที่ขอลาออกเพื่อสมรสใหม่

เจ้าจอมที่ได้บรรดาศักดิ์เป็น “คุณท้าวนาง”